راهنمای انتخاب الکتروموتور

الکتروموتورها قلب تپنده تمامی صنایع هستند و در ماشین آلات، دستگاه‌ها و وسایل مختلف به کار گرفته می‌شوند. تنوع فراوان الکتروموتورها در اندازه‌ها، توان‌ها، قیمت‌ها و کاربردهای مختلف، باعث شده تا انتخاب الکتروموتور مناسب و ایده‌آل کار چندان آسانی برای صاحبان صنایع نباشد؛ چرا که بایستی جزئیات و مشخصات فنی بی‌شماری را در نظر بگیرند و در نهایت از مناسب بودن الکتروموتور با کاربرد مورد نظر، اطمینان حاصل کنند.

انتخاب مناسب ترین و بهترین الکتروموتور

در این مقاله قصد داریم مهم‌ترین شاخص‌ها و عواملی را که لازم است در انتخاب الکتروموتور مدنظر قرار دهیم، بررسی کنیم:

توان موتور

ولتاژ و نوع تغذیه ورودی

سرعت موتور

نوع بدنه یا پوسته

نحوه نصب موتور

1) توان الکتروموتور

شاید توان یا قدرت خروجی را بتوان مهم‌ترین شاخص در انتخاب الکتروموتور دانست. توان الکتروموتور بر حسب کیلووات (KW) یا اسب بخار (HP) بیان می‌شود (هر اسب بخار برابر با 0.75 کیلووات است) و نباید آن را با گشتاور اشتباه گرفت؛ گشتاور، نیروی چرخشی واقعی تولید شده توسط موتور است که بر حسب نیوتون متر (NM) است. توان خروجی الکتروموتور به عوامل مختلفی مانند طراحی، سایز و راندمان موتور بستگی دارد. توان درج شده روی پلاک موتور نشان‌ دهنده حداکثر توان و قدرت الکتروموتور در شرایط عادی، و بیانگر مقدار انرژی الکتریکی است که موتور می‌تواند بدون تجاوز از حد حرارتی خود به نیروی مکانیکی تبدیل کند.

2) نوع تغذیه ورودی (الکتروموتور تک فاز یا سه فاز)

دومین پرسش در انتخاب الکتروموتور، نوع ولتاژ ورودی به موتور است. اگر موتورهای DC را به خاطر کاربرد خاص و نیز موارد استفاده کمتری که در مقایسه با موتورهای AC در صنعت دارند، مستثنی کنیم، باید تشخیص دهیم کدام نوع الکتروموتور مناسب کار ما است، الکتروموتور تک فاز یا سه فاز؟ این موضوع کاملاً به نوع کاربرد و نیز زیرساخت‌های موجود در محیط صنعتی بستگی دارد.

انتخاب الکتروموتور

الکتروموتورهای تک فاز:

با منبع تغذیه تک فاز یا همان ولتاژ برق شهر کار می‌کنند.

معمولاً در مصارف خانگی و صنعتی سبک که نیاز به توان کمتری دارند (مانند بالابر، پمپ، فن و ماشین لباسشویی و … ) استفاده می‌شوند.

الکتروموتور سه فاز:

نیاز به منبع برق سه فاز دارند.

معمولاً در کاربردهای سنگین‌تر صنعتی و غیرصنعتی که نیاز به توان بالاتری دارند (مانند نوار نقاله، جرثقیل، همزن‌های صنعتی، سنگ شکن‌ها و …) استفاده می‌شوند.

3) سرعت الکتروموتور

سرعت الکتروموتور به فرکانس و تعداد قطب‌های آن بستگی دارد و بر حسب دور در دقیقه (RPM) بیان می‌شود. به طور کلی هر چه تعداد قطب‌ها بیشتر باشد، سرعت موتور کمتر ولی گشتاور آن بیشتر است؛‌ به عنوان مثال، سرعت یک موتور ۲ قطبی دو برابر سرعت یک موتور ۴ قطبی است. برای محاسبه سرعت الکتروموتور از فرمول زیر استفاده می‌شود:

[فرکانس x 120] ➗ تعداد قطب ها

https://www.kalasanati.com/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1/1902/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1

استاندارد فرکانس در شبکه برق ایران 50 هرتز است، بنابراین سرعت یک موتور ۲ قطبی برابر است با  3000 دور در دقیقه و سرعت موتورهای 4 و 8 قطبی هم به ترتیب 1500 و 750 دور در دقیقه است. نکته بسیار مهم در رابطه با سرعت الکتروموتور، درک تفاوت بین سرعت سنکرون و سرعت عملیاتی است.

سرعت سنکرون، سرعت موتور بدون بار است که طبق فرمول بالا محاسبه کردیم اما سرعت عملیاتی، سرعت موتور تحت بار است. اگر یک موتور سه فاز دارید که با سرعت‌های مختلف کار می‌کند، نیازمند یک اینورتر VFD هستید. درایو اینورتر با کنترل کردن فرکانس برقی که موتور را تغذیه می‌کند، سرعت و دور موتور را تغییر می‌دهد. در غیر این صورت برای کنترل سرعت موتور باید از یک گیربکس صنعتی استفاده کنید.