گشتاور و نسبت تبدیل از مهمترین عوامل در انتخاب گیربکسهای صنعتی بوده و تأثیر مستقیمی روی عملکرد گیربکس و سایر دستگاههای وابسته به آن دارند. گشتاور نیروی چرخشی است که توسط بار در فاصلهای دور از مرکز چرخش اعمال میشود. بهعنوانمثال در تصویر زیر، نیروی بار (F) به دندهها اعمال میشود و چرخش یا گشتاور (T) با فاصلهای مشخص (L) در شفت اتفاق میافتد. باتوجهبه اینکه نیرو بر حسب نیوتون و فاصله بر حسب میلیمتر اندازهگیری میشود، گشتاور را بر حسب نیوتون متر بیان میکنند.
به نسبت دور ورودی به دور خروجی، نسبت دنده یا نسبت تبدیل گیربکس گفته میشود و با استفاده از فرمول زیر محاسبه میشود:
Ratio (i)=n1/n2
در فرمول بالا، n1 تعداد دور ورودی گیربکس بر دقیقه و n2 تعداد دور خروجی گیربکس بر دقیقه است. البته برای محاسبه نسبت تبدیل گیربکس، روشهای دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم.
یکی از روشهای محاسبه نسبت تبدیل، شمارش تعداد دندانههای چرخدندههای گیربکس است. اولین چرخدنده «دنده محرک» نام دارد که به شفت الکتروموتور متصل میشود. سپس «دندههای واسط» و در نهایت «دنده تابع» قرار دارد که به شفت خروجی گیربکس متصل است. برای محاسبه نسبت تبدیل بر اساس تعداد دندانهها باید از چرخدنده متصل به شفت خروجی شروع کنید و نسبت تبدیل آن را با دنده واسطه قبلی به دست آورید؛
i= G2/G1
در این فرمول، G2 تعداد دندانههای چرخدنده تابع و G1 تعداد دندانههای چرخدنده محرک است؛ به یاد داشته باشید که هر دنده واسط، در واقع دنده محرک، چرخدنده بعد از خود است. محاسبه نسبت دنده جفت دندهها ادامه دهید تا به چرخدنده محرک برسید. در نهایت همه نسبتهای به دست آمده را در هم ضرب کنید تا نسبت دنده نهایی مشخص شود.