نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی، نقش بسیار مهمی در راندمان و عمر مفید این دستگاه ها دارد و به دلایل مختلفی حائز اهمیت است؛ از جمله:
اختلال و مشکلات احتمالی را قبل از تبدیل شدن به آسیب جدی شناسایی و از وقوع آن ها جلوگیری می کند؛ به عنوان مثال، نشانه های سایش دنده ها، ناهماهنگی قطعات و یا مشکلات مربوط به روغنکاری را با نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی و بازرسی منظم آن ها می توان شناسایی کرد و قبل از آسیب رسیدن به گیربکس و دستگاه های مرتبط مانند الکتروموتور، این مشکلات را رفع نمود.
نگهداری دوره ای به افزایش راندمان و بهبود عملکرد گیربکس صنعتی کمک می کند؛ به عنوان مثال، روغنکاری صحیح و منظم، سایش دنده ها و مصرف انرژی را به حداقل رسانده و راندمان گیربکس را در بیشترین حد خود حفظ می کند.
ایمنی کلی تجهیزات و نیروهای انسانی را حفظ می کند و از حوادث احتمالی جلوگیری می کند.
اقدامات لازم جهت نگهداری گیربکس صنعتی
10 مورد از مهم ترین اقدامات نگهداری گیربکس که وضعیت سلامت گیربکس را به طور کامل بررسی می کند و کمک زیادی به عیب یابی گیربکس صنعتی می نماید را در این مقاله بررسی میکنیم.
1) آماده سازی دفترچه بازرسی
پیش از هر اقدامی باید یک دفترچه بازرسی اختصاصی برای هر گیربکس درست کنید؛ از طریق لینک زیر قالب آماده دفترچه بازرسی (LogBook) گیربکس را رایگان و بدون دردسر دانلود نموده و برای هر دستگاه به صورت جداگانه پرینت بگیرید. تمامی مشاهدات و اقداماتی که در حین بازرسی گیربکس انجام می شود را باید در این دفتر به صورت دقیق ثبت کنید تا دید خوبی نسبت به وضعیت گیربکس و اقداماتی که باید انجام شوند، به دست آورید.
دانلود PDF دفترچه بازرسی گیربکس
2) گیربکس خود را رتبه بندی کنید.
برای رتبه بندی گیربکس باید دو مورد را بررسی کنید:
مشخصات فنی گیربکس
نیازهای کاربرد مورد نظر
ابتدا بررسی کنید که مشخصات فنی گیربکس، با اطلاعاتی که سازنده اعلام کرده است مطابقت دارد یا نه؟ سپس مشخصات فنی آن را با نیازهای کاربرد صنعتی مورد نظر مطابقت دهید؛ اگر مشخصات فنی گیربکس جوابگوی نیازهای کاربرد نیست باید گیربکس دیگری را جایگزین کنید.
3) محیط کاری گیربکس را تمیز نگه دارید.
به نظر شما نظافت محیط کار بر راندمان گیربکس تأثیری دارد؟ مطمئناً بله؛ آلودگی هایی مانند گرد و غبار و مواد خورنده موجود در محیط می تواند یکی از دلایل اصلی کاهش راندمان و خرابی گیربکس باشد. البته مقدار معینی از آلودگی در هر محیطی اجتناب ناپذیر است ولی تمیز کردن منظم محیط و گیربکس نقش مؤثری در افزایش طول عمر قطعات آن دارد. در همین راستا، مقاله افزایش طول عمر گیربکس صنعتی را از دست ندهید!
هنگام نظافت گیربکس اگر نشانه های داغ شدن بیش از حد، خوردگی، آلودگی و نشت روغن را روی پوسته و اطراف گیربکس مشاهده کردید، در دفترچه بازرسی ثبت کنید.
محیط اطراف گیربکس را نظافت کنید تا آلودگی و گرد و غبار وارد آن نشود.
به صورت دوره ای و منظم، گیربکس را به صورت چشمی بازرسی کنید؛ در بازرسی چشمی به دنبال علائمی مانند ترک خوردگی رنگ پوسته، رد خراش، خوردگی و آسیب دیدگی پوسته و شفت ها باشید.
4) کاسه نمدهای دارای نشتی را تعویض کنید.
تعویض کاسه نمد
اهمیت گردش روغن مناسب در گیربکس، به اندازه گردش خون در بدن انسان است؛ یکی از مهم ترین اقدامات نگهداری دوره ای از گیربکس صنعتی، بررسی نشت روغن در محورهای ورودی و خروجی است.
نشت روغن نشان دهنده از کار افتادن یکی از کاسه نمدها ترک خوردگی پوسته، عدم مونتاژ صحیح گیربکس در کارخانه، است که باید در اسرع وقت تعویض شود. آب بندی خراب گیربکس، نه تنها باعث کاهش سطح روغن می شود بلکه احتمال نفوذ آلودگی، آب و گرد و غبار به داخل گیربکس را هم افزایش می دهد و باعث آسیب دیدن قطعات داخلی گیربکس می شود.
5) پیچ هواگیری گیربکس را بررسی کنید.
اکثر گیربکس ها، درپوشی برای تخلیه بخار روغن و هوای داغ جمع شده داخل گیربکس و هواگیری دارند؛ پیچ هواگیری گیربکس را به صورت دوره ای تمیز کنید و اگر در اثر باز و بسته شدن های مکرر، آسیب دیده یا سایش دارد، آن را در اسرع وقت تعویض کنید.
اگر نگهداری دوره ای از گیربکس به صورت صحیح انجام شود، پیچ هواگیری در زمان های مشخص باز می شود تا بخار روغن و هوای داغ جمع شده از گیربکس خارج شود. بخار روغن و هوای داغ، باعث افزایش دمای پوسته شده و در نهایت به کاسه نمدها و سایر قطعات گیربکس آسیب می رساند.
6) روغن کاری گیربکس را طبق دستورالعمل انجام دهید.
روغن کاری گیربکس صنعتی
برای روغن کاری گیربکس، باید طبق دستورالعمل شرکت سازنده عمل کنید؛ نوع روغن، میزان آن و زمان تعویض روغن در این دستورالعمل ها بیان می شود. اصلی ترین اقدام در نگهداری گیربکس صنعتی، بررسی وضعیت و سطح روغن گیربکس است.
برخی از گیربکس ها به صورت دائمی روغن کاری شده اند و دریچه روغن روی آن ها وجود ندارد، اما برخی دیگر نیاز به تعویض روغن دارند. میزان روغن مورد نیاز را می توانید با پلاک خوانی گیربکس صنعتی یا مطالعه کاتالوگ محصول تشخیص دهید؛ قبل از راه اندازی گیربکس، حتماً سطح روغن و مشخصات آن مانند ویسکوزیته را بررسی کنید.
روغن گیربکس را پس از 500 تا 1000 ساعت کار اولیه خالی کنید و گیربکس را با مواد نفتی مانند گازوئیل، تینر و نفت شستشو دهید.
سپس در فواصل زمانی منظم، سطح روغن را بازرسی و پس از هر 4000 ساعت کار، روغن را تعویض کنید.
اگر از روغن ترکیبی استفاده می کنید باید آن را پس از 8000 ساعت کار تعویض نمایید.
اگر گیربکس قبل از راه اندازی برای مدت طولانی در هوای مرطوب بوده است، ابتدا آن را از روغن پر کنید و پس از راه اندازی، سطح روغن را به مقدار مطلوب برسانید.
برای آشنایی بیشتر با بهترین روش های روغنکاری گیربکس، مقاله روش های روغنکاری گیربکس صنعتی را مطالعه فرمایید.
7) به دنبال نشانه های حرارت بالای گیربکس باشید.
دمای بالا یکی از دلایل اصلی خرابی گیربکس های صنعتی است؛ هنگام نگهداری دوره ای از گیربکس، اگر با نشانه های زیر مواجه شدید، حتماً به دنبال ریشه یابی و تعمیر گیربکس باشید. نشانه های حرارت بالای گیربکس عبارتند از:
تغییر رنگ یا علائم سوختگی روی بدنه گیربکس
آب، روغن تیره یا کف در دریچه بازرسی
تغییرات ناگهانی دمای گیربکس (به وسیله دماسنج های مادون قرمز باید اندازه گیری شود.)
دود ناشی از شفت و مهر و موم ها
تیره شدن رنگ روغن
کاهش سطح روغن
وجود براده های فلزی در روغن (ناشی از خرابی چرخ دنده و بلبرینگ ها)
برای تشخیص دمای بیش از حد گیربکس اقدامات زیر را انجام دهید:
ظاهر گیربکس را بررسی کنید و به دنبال علائم بالا باشید.
با استفاده از دماسنج های مادون قرمز دمای گیربکس را اندازه گیری کنید.
دمای مخزن روغن گیربکس را اندازه گیری نمایید.
در گیربکس هایی که از رادیاتور روغن یا آب برای خنک کردن استفاده می کنند، دمای ورودی و خروجی روغن یا آب را اندازه گیری کنید.
قطعات داخلی گیربکس را از نظر ظاهری، نحوه واکنش نسبت به هم، تراز بودن و روان بودن بررسی کنید.
صدا و لرزش گیربکس را اندازه گیری و با حد مجاز مقایسه کنید.
اگر در روغن گیربکس براده های فلزی را مشاهده کردید، می توانید با شستشوی گیربکس براده ها را حذف و عملکرد گیربکس را بهبود بخشید
8) وضعیت دنده ها را ارزیابی کنید.
نکته مهم بعدی در نگهداری گیربکس صنعتی، بررسی وضعیت دنده ها است. در هنگام بررسی دنده ها به دنبال نشانه های زیر باشید:
حفره های ریز و کوچک روی چرخ دنده و دندانه ها
شکستگی یا کنده شدن کامل دندانه
ناهماهنگی دندانه های چرخ دنده
علائم سایش در چرخ دنده های گیربکس صنعتی
در صورتی که هر یک از موارد بالا را مشاهده کردید، بلافاصله باید قطعه آسیب دیده را تعویض نمایید.
9) لقی گیربکس را بررسی کنید.
لقی در گیربکس صنعتی به دلایل مختلفی اتفاق می افتد؛ لقی می تواند به دو حالت عمودی و چرخشی باشد. یکی از نشانه های لقی عمودی بازی کردن انتهای شفت خروجی گیربکس است. اگر تکان های شفت زیاد باشد، احتمالاً لقی در اثر سایش و خرابی یاتاقان ها و بلبرینگ ها رخ داده است. Backlash یا لقی چرخشی نیز در اثر کیفیت ساخت و سایش دنده ها صورت می گیرد.
10) میزان لرزش گیربکس را زیر نظر بگیرید.
محیط استفاده از گیربکس های صنعتی، معمولاً پر سر و صدا است و بررسی افزایش صدای دستگاه در حین کار، کمی دشوار است؛ اما تجزیه و تحلیل منظم میزان لرزش گیربکس می تواند مشکل در قطعات داخلی گیربکس را شناسایی کند.
یکی از دغدغه‌های صاحبان صنایع، انتخاب الکتروموتور مناسب و ایده‌آل است؛ چراکه جزئیات و مشخصات فنی بی‌شماری را باید درنظر بگیرند و درنهایت از مناسب بودن الکتروموتور با کاربرد مورد نظر اطمینان حاصل کنند. اگر پیش از این از یک الکتروموتور استفاده کرده‌اید، راحت‌ترین راه برای انتخاب الکتروموتور مناسب، جایگزین کردن آن با دینامی است که مشخصات یکسانی داشته باشد؛ برای این‌کار کافی است پلاک الکتروموتور قبلی را بررسی کرده و براساس آن، الکتروموتور جدید تهیه کنید.
اکثر موتورهای الکتریکی دارای صفحه‌ای فلزی یا پلاستیکی به نام پلاک هستند که مشخصات فنی اصلی آن‌ها را نشان می‌دهد؛ برای پلاک خوانی الکتروموتور کافی است با مفهوم اطلاعات درج شده به‌طور کامل آشنا شوید.
انتخاب مناسب ترین و بهترین الکتروموتور
مشخصاتی که روی پلاک درج می‌شوند، عبارتند از:
نیاز برق و جریان الکتریکی موتور (AC یا DC)
نوع جریان (تک فاز یا سه فاز)
جنس بدنه (چدن یا آلومینیوم)
سرعت نامی
توان نامی
سایر اطلاعات، مانند نحوه نصب (به وسیله پایه، فلنج یا هر دو) باتوجه به سفارش مشتری می‌تواند تغییر کند؛ بنابراین نمی‌توان صرفاً به پلاک برای تشخیص مناسب بودن به آن‌ها اعتماد کرد. در ادامه قصد داریم با طرح سوالات درباره راهنمای انتخاب الکتروموتور و پاسخ آن‌ها مسیر درست را به شما نشان دهیم.
تفاوت الکتروموتور AC یا DC
تفاوت ac و dc
بارزترین تفاوت الکتروموتورها، نوع جریان الکتریکی موتور است؛ بنابراین سوال اول این است: الکتروموتور AC بهتر است یا DC؟
الکتروموتور AC (جریان متناوب)
کارایی بالایی دارند.
صدای کمتر و انعطاف‌پذیری بیشتری برای کاربردهای مختلف دارند.
در دو نوع کلی الکتروموتور تک فاز و سه فاز موجود هستند.
تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی در این موتورها با استفاده از میدان‌های مغناطیسی انجام می‌شود.
الکتروموتور DC (جریان مستقیم)
الکتروموتور DC سرعت‌های متغیری ارائه می‌دهند.
تبدیل انرژی از منابعی با ولتاژ ثابت مانند باتری‌ها انجام می‌شود.
تفاوت الکتروموتور تک فاز یا سه فاز
انتخاب الکتروموتور
دومین پرسش راهنمای انتخاب الکتروموتور در ارتباط با نوع جریان ورودی به موتور است. تشخیص این که کدام نوع الکتروموتور مناسب شما است، الکتروموتور تک فاز یا سه فاز؟ کاملاً بستگی به نوع کاربرد و زیر ساخت‌های محیط صنعتی دارد.
الکتروموتورهای تک فاز :
با منبع تغذیه تک فاز کار می‌کنند؛ به عبارتی میتوانید آن‌ها را با ولتاژ برق شهری نیز استفاده کنید.
معمولاً در مصارف خانگی و صنعتی سبک که نیاز به توان کمتری دارند (مانند بالابر، پمپ، فن و ماشین لباسشویی و … ) استفاده می‌شوند.
الکتروموتور سه فاز:
نیاز به منبع برق سه فاز دارند.
معمولاً در کاربردهای سنگین تر صنعتی که نیاز به توان بالاتری دارند (مانند نوار نقاله، جرثقیل، همزن های صنعتی، سنگ شکن ها و …) استفاده می‌شوند.
سرعت الکتروموتور
سرعت الکتروموتور با کمک درجه فرکانس و تعداد قطب‌های الکتروموتور بدست می‌آید و درنهایت بر حسب دور در دقیقه (RPM) بیان می‌شود. به طور کلی هر چه تعداد قطب‌ها بیشتر باشد، سرعت موتور کمتر ولی گشتاور آن بیشتر است؛ به عنوان مثال، سرعت یک موتور ۲ قطبی دو برابر سرعت یک موتور ۴ قطبی است. برای محاسبه سرعت الکتروموتور از فرمول زیر استفاده می‌شود:
[فرکانس x 120]➗تعداد قطب ها
استاندارد فرکانس موتورها در ایران 50 هرتز است، بنابراین سرعت یک موتور ۲ قطبی برابر است با الکتروموتور 3000 دور دور در دقیقه و سرعت موتورهای 4 و 8 قطبی هم به ترتیب 1500 و 750 دور در دقیقه است. نکته بسیار مهم در رابطه با سرعت الکتروموتور، درک تفاوت بین سرعت سنکرون و سرعت عملیاتی است. سرعت سنکرون، سرعت موتور بدون بار است که طبق فرمول بالا محاسبه کردیم اما سرعت عملیاتی، سرعت موتور تحت بار است. اگر یک موتور سه فاز دارید و دستگاه با سرعت‌های مختلف کار می‌کند، نیازمند یک اینورتر VFD هستید. درایو اینورتر با کنترل کردن فرکانس برقی که موتور را تغذیه می‌کند، سرعت و دور موتور را کنترل خواهد کرد؛ در غیر اینصورت برای کنترل سرعت موتور باید از یک گیربکس صنعتی استفاده کنید.
اینورتر vf
به صورت کلی الکتروموتورها نباید با بیش از 10% سرعت نامی خود و کمتر از 50% سرعت نامی راه اندازی شوند؛ به عنوان مثال، نباید موتوری با سرعت 3000 دور در دقیقه را با سرعتی بیش از 3300 RPM یا کمتر از 1500 RPM راه اندازی کرد. البته این مقدار همیشه توسط شرکت سازنده در کاتالوگ یا پلاک موتور مشخص می شود و اگر رعایت نشود به موتور آسیب خواهند رساند. بررسی سرعت الکتروموتور یکی از مهم ترین فاکتورهای راهنمای انتخاب الکتروموتور است؛ عامل بعدی که اهمیتی مشابه با سرعت موتور دارد، توان است.
توان الکتروموتور
توان الکتروموتور ظرفیت نیروی خروجی موتور را نشان می‌دهد و بر حسب کیلووات (KW) یا اسب بخار (HP) گفته می‌شود. توان را نباید با گشتاور اشتباه گرفت؛ گشتاور، نیروی چرخشی واقعی تولید شده توسط موتور است که بر حسب نیوتون متر (NM) است. توان خروجی الکتروموتور به عوامل مختلفی مانند طراحی، سایز و راندمان موتور بستگی دارد. توان درج شده روی پلاک موتور نشان‌دهنده حداکثر توان و قدرت الکتروموتور در شرایط عادی است و بیانگر مقدار انرژی الکتریکی است که موتور می‌تواند بدون تجاوز از حد حرارتی خود به نیروی مکانیکی تبدیل کند.
الکتروموتور بدنه چدن بهتر است یا آلومینیوم
بدنه الکتروموتورها معمولاً از دو جنس چدن یا آلومینیوم ریخته‌گری هستند. برای یافتن پاسخ این پرسش که الکتروموتور بدنه چدن بهتر است یا آلومینیوم باید کمی در مورد ویژگی‌های هر یک اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
الکتروموتورهای آلومینیومی:
از نظر ظاهری زیباتر هستند.
انتقال حرارتی بهتری دارند.
خوردگی خیلی کمی دارند.
به دلیل سبکی، نصب راحتی دارند.
الکتروموتورهای چدنی:
بدنه و پوسته محکم‌تری دارند و می‌توانند ضربه و بار بیشتری را تحمل کنند.
ماندگاری و طول عمر بیشتری دارند.
به‌دلیل سنگین بودن، نصب سختی دارند.
مقایسه وزن الکتروموتور
تصویر بالا وزن دو الکتروموتور با مشخصات مشابه که یکی پوسته چدنی دارد و دیگری آلومینیومی را بررسی نموده است و میتوانید راحت‌تر متوجه اختلاف وزن این دو پوسته شوید؛ هنگام انتخاب الکتروموتور یکی از مهم‌ترین عوامل وزن الکتروموتور است.
تاثیر موقعیت نصب الکتروموتور در انتخاب آن
موقعیت نصب الکتروموتور
مورد بعدی در راهنمای انتخاب الکتروموتور، موقعیت یا نحوه نصب آن‌ها است. موقعیت نصب الکتروموتور مشخص می‌کند که چگونه می‌توان موتور را نصب کرد و رایج‌ترین روش های آن عبارتند از:
پایه
فلنج (با نام Face Mount نیز شناخته می‌شود)
پایه و فلنج
لازم به ذکر است که جای پایه را می‌توان به جای زیر موتور، در کنار آن نیز قرار داد ولی برای این حالت حتماً باید جعبه ترمینال موتور در بالای آن قرار گرفته باشد. نصب الکتروموتورها باید به گونه‌ای باشد که کمترین میزان لرزش را داشته باشند.
باتوجه به اینکه نصب صحیح الکتروموتور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به صورت مستقیم بر طول عمر موتور و تجهیزات مرتبط با آن و همچنین ایمنی افراد تاثیر می‌گذارد، باید توسط افراد متخصص و ماهر انجام شود.
بررسی موتور
پارت نامبر الکتروموتور چیست؟
پارت نامبر الکتروموتور، یک رشته عددی یا حرف و عدد است که توسط شرکت سازنده به یک دسته از محصولات اختصاص داده می‌شود. با استفاده از این کد به راحتی می‌توان مشخصات محصول را شناسایی کرد و در صورت نیاز به تعویض و جایگزین کردن یک قطعه، قطعات صنعتی متناسب با همان موتور را تهیه کرد.
در واقع تمامی موارد گفته شده در راهنمای انتخاب الکتروموتور را به صورت کد میتوانید در این رشته عدد و حرف بیابید از جمله جنس پوسته، تعداد قطب‌ها، توان و موقعیت نصب. البته این کدها بیشتر در انواع الکتروموتور خارجی مشاهده می‌شود و تولیدکنندگان الکتروموتور ایرانی صرفاً شماره سریال اختصاصی محصول را روی پلاک درج می کنند!
پارت نامبر الکتروموتور
گزینه های جانبی الکتروموتور
برخی از الکتروموتورها، امکانات بیشتری نسبت به محصولات مشابه دارند. یکی از امکانات بسیار مفید در الکتروموتورها، وجود خازن راه‌انداز و خازن کمکی است که به موتور برای رسیدن به سرعت و گشتاور نامی خود کمک می‌کنند. الکتروموتورهای خازن دار برای کاربردهایی که موتور نیاز به کارکرد طولانی دارد مانند فن و پمپ استفاده می‌شوند. علاوه بر این، استانداردهای محافظتی نیز یکی از نکات مهم در انتخاب الکتروموتور هستند که میتوانید مد نظر قرار دهید؛ این درجه‌بندی حفاظتی که به صورت IP نمایش داده می‌شود، میزان حفاظت از موتور در برابر گرد و غبار و آب را نشان می‌دهد.
نکات مهم در انتخاب یک الکتروموتور مناسب
همه موتورهای AC امکان کار به صورت چپگرد و راستگرد را دارند اما الکتروموتورهای DC به صورت یک جهته طراحی شده‌اند؛ یعنی بسته به نحوه سیم‌کشی موتور فقط در یک جهت (در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف جهت عقربه‌های ساعت) می‌توانند بچرخند.
.بعضی از الکتروموتورها به طور ویژه برای استفاده در مناطق خطرناک که خطر انفجار در آن‌ها زیاد است، طراحی شده‌اند و با نام الکتروموتور ضد انفجار شناخته می‌شود
برخی از الکتروموتورها به ترمز مجهز هستند تا در صورت توقف چرخش محور، بار روی موتور نباشد؛ این موتورها با نام موتور ترمزدار شناخته می‌شوند.
بهتر است قبل از راه اندازی موتور و اعمال بار روی آن، از کلید حرارتی، فیوز و سایر وسایل حفاظتی در مسیر موتور استفاده کنید تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود.
سیستم خنک‌کننده الکتروموتور از جمله فن موتور یا اکسترنال فن باید به درستی عمل کنند و دمای موتور از حد مجاز بیشتر نشود.
برخی از لوازم جانبی مانند PTC، ترانسمیتر و ترمیستور را نیز میتوانید به همراه موتور تهیه کنید.
گیربکس صنعتی به‌منظور تغییر سرعت، گشتاور و جهت نیروی ورودی از منبع محرکه در کاربردهای مختلف صنعتی استفاده می‌شود. معمولاً نیروی محرکه ورودی گیربکس توسط یک الکتروموتور تأمین می‌شود. باتوجه‌به تنوع بالای موتور و گیربکس صنعتی، انتخاب این دو تجهیز از دغدغه‌های اصلی صاحبان صنایع است.
مهم‌ترین عواملی که در محاسبات انتخاب موتور و گیربکس باید در نظر گرفت عبارت‌اند از:
نوع موتور
توان موتور
دور خروجی موتور
تعداد استارت و چرخه کاری موتور در روز
نوع گیربکس
سایز گیربکس
نسبت تبدیل گیربکس
دور خروجی گیربکس
گشتاور خروجی گیربکس
سرویس فاکتور یا ضریب کار گیربکس
بازده گیربکس
نحوه اتصال موتور و گیربکس
در این مقاله به بررسی هر یک از عوامل گفته شده پرداخته و نکات مهمی را درباره نحوه انتخاب موتور گیربکس بیان میکنیم؛ اما از آن جایی که انتخاب گیربکس در اغلب موارد باتوجه‌به مشخصات موتور انجام می‌شود، ابتدا باید به محاسبات مربوط به انتخاب الکتروموتور مناسب بپردازیم.
انتخاب الکتروموتور
اولین قدم در انتخاب موتور و گیربکس صنعتی، انتخاب نوع موتور است. الکتروموتورها تنوع بسیار بالایی داشته و هر یک برای کاربرد خاصی طراحی شده و قابلیت‌ها و ویژگی‌های متفاوتی ارائه می‌دهند. چند نمونه از رایج‌ترین انواع الکتروموتورها عبارت‌اند از:
موتورهای القایی جریان متناوب
موتورهای سنکرون AC
موتورهای DC آهنربا دائم با براش و بدون براش
سروو موتورها و استپ موتورها
و … .
پس از اینکه نوع موتور مشخص شد، محاسبات مربوط به‌اندازه گیری پارامترهای مختلف الکتریکی و مکانیکی آن را انجام می‌دهیم. بر اساس قانون اهم، جریان عبوری از رسانا رابطه مستقیمی با ولتاژ اعمال شده به آن دارد:
I = V / R
در این فرمول:
I: جریان اندازه‌گیری شده بر حسب آمپر
V: ولتاژ اعمال شده بر حسب ولت
R: مقاومت اندازه‌گیری شده بر حسب اهم
با اندازه‌گیری جریان مصرفی و ولتاژ اعمال شده، میتوانید مقاومت سیم‌پیچ‌های موتور را محاسبه کنید. از طرفی توان الکتریکی مصرفی موتور توسط فرمول زیر بیان می‌شود:
Pin = I * V
در این فرمول:
Pin: توان ورودی موتور بر حسب وات
I: جریان اندازه‌گیری شده بر حسب آمپر
V: ولتاژ اعمال شده بر حسب ولت
هر موتور باتوجه‌به توان خروجی خود میزان مشخصی کار انجام می‌دهد. دو عامل سرعت و گشتاور در تعیین توان خروجی موتور نقش داشته و باتوجه‌به فرمول زیر محاسبه می‌شوند:
Pout = τ * ω
در این فرمول:
Pout: توان خروجی موتور بر حسب وات
τ: گشتاور خروجی موتور بر حسب نیوتن متر
ω: سرعت زاویه‌ای بر حسب رادیان بر ثانیه
هنگام بررسی توان خروجی موتور و تطابق آن با نیازهای کاربرد، حتماً ضریب اطمینان مشخصی برای توان در نظر بگیرید. باتوجه‌به اینکه سرعت خروجی موتورهای الکتریکی باتوجه‌به سرعت چرخش شفت خروجی بر دقیقه (rpm یا دور بر دقیقه) بیان می‌شود، باید سرعت زاویه‌ای را بر اساس فرمول زیر به rpm تبدیل کنیم:
ω = rpm * 2π / 60
در این فرمول:
ω: سرعت زاویه‌ای اندازه‌گیری شده بر حسب رادیان بر ثانیه (rad/s)
rpm: سرعت چرخشی بر حسب دور بر دقیقه
π: عدد ثابت ریاضی = 3.14
60: تعداد ثانیه‌ها در یک دقیقه
اکثر موتورهای موجود در بازار با 4 سرعت خروجی 750، 1000، 1500 و 3000 دور بر دقیقه ارائه می‌شوند.
درصورتی‌که بازدهی موتور 100% باشد، تمام انرژی الکتریکی مصرفی به انرژی مکانیکی تبدیل می‌شود؛ ولی در واقعیت هیچ موتوری با بازدهی کامل وجود ندارد و همیشه مقداری از انرژی به‌صورت تلفات گرمایی و … هدر می‌رود. دقیق‌ترین موتورهای صنعتی نیز نهایتاً بین 50 تا 60 درصد بازدهی دارند. بازده الکتروموتور را باتوجه‌به توان ورودی و خروجی و بر اساس فرمول زیر محاسبه می‌کنند:
E = Pout / Pin
بنابراین:
Pout = Pin * E
τ * ω = I * V * E
τ * rpm * 2π / 60 = I * V * E
و در نهایت فرمول محاسبه گشتاور خروجی موتور به دست می‌آید:
τ = (I * V * E *60)/(rpm * 2π)
در الکتروموتورها، گشتاور باتوجه‌به سرعت و بار تغییر می‌کند. در حالت بدون بار، موتور با حداکثر سرعت خروجی کار می‌کند؛ اما با افزایش بار، مقداری مقاومت مکانیکی به موتور اعمال می‌شود. برای غلبه بر این مقاومت، موتور شروع به مصرف جریان الکتریکی بیشتری نموده و سرعت آن کاهش می‌یابد. اگر همچنان بار را افزایش دهیم، در نهایت موتور در نقطه‌ای خاص متوقف خواهد شد. در این حالت، گشتاور در بیشترین مقدار خود وجود دارد و به آن «گشتاور ایستایی» می‌گویند.
سرعت خروجی، گشتاور، توان خروجی و بازده موتور مقادیر ثابتی نبوده و محاسبه آن‌ها بدون کمک‌گرفتن از سنسورها و ابزارهای دقیق اندازه‌گیری عملاً غیرممکن است. به همین علت، شرکت‌های تولیدکننده الکتروموتور تمامی این مشخصات را بر روی صفحه‌ای فلزی به نام پلاک یا Nameplate موتور درج نموده و به بدنه موتور متصل می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله پلاک خوانی الکتروموتور را مطالعه فرمایید.
هر بار که الکتروموتورها (مخصوصاً الکتروموتور سه‌فاز) راه‌اندازی می‌شود، جریان الکتریکی بسیار زیادی از آن‌ها عبور می‌کند که به آن جریان هجومی راه‌اندازی نیز گفته می‌شود. جریان هجومی اولیه، منجر به افت ولتاژ شبکه برق، افزایش حرارت سیم‌پیچ‌ها و در نهایت آسیب رسیدن به موتور و سایر تجهیزات می‌شود. به همین علت، یکی دیگر از پارامترهای محاسبات انتخاب موتور و گیربکس، تعداد دفعات استارت و استاپ موتور است. البته با استفاده از درایوهای کنترل دور موتور می‌توان موتور را به‌صورت نرم راه‌اندازی نموده و از مصرف جریان هجومی جلوگیری کرد. برای آشنایی بیشتر با نحوه راه‌اندازی الکتروموتورها، مقاله 6 روش رایج راه‌اندازی الکتروموتور را مطالعه فرمایید.
انتخاب گیربکس
گیربکس حلزونی
خرید محصول
گیربکس خورشیدی
خرید محصول
گیربکس هلیکال
خرید محصول
پس از بررسی مشخصات الکتریکی و مکانیکی موتور، نوبت به انتخاب گیربکس می‌رسد. برای این منظور ابتدا باید نوع گیربکس را مشخص کنید. انواع گیربکس صنعتی به دو دسته کاهنده دور و افزاینده تقسیم می‌شوند. همان‌طور که از نام این دو گیربکس بر می‌آید، گیربکس‌های کاهنده به‌منظور کاهش دور الکتروموتور و گیربکس‌های افزاینده به‌منظور افزایش دور خروجی از موتور به کار می‌روند.
گیربکس‌های کاهنده تنوع بیشتری داشته و در کاربردهای بیشتری استفاده می‌شوند. این گیربکس‌ها بر اساس نوع چرخ‌دنده‌ها به 4 گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
گیربکس حلزونی
گیربکس هلیکال
گیربکس خورشیدی
گیربکس سایکلو
البته، در ساختار گیربکس‌های سایکلو به‌جای چرخ‌دنده از بلبرینگ‌های گریزازمرکز و تعدادی پین برای انتقال قدرت استفاده شده است؛ اما بااین‌وجود، این تجهیزات نیز یکی از انواع گیربکس صنعتی به شمار می‌آیند. در ادامه با مزایا و معایب گیربکس‌های صنعتی آشنا می‌شویم.
گیربکس حلزونی
گیربکس حلزونی
مزایا معایب
عدم برگشت‌پذیری در نسبت‌های بالای ۱:۴۶ کمترین راندمان بین گیربکس‌های صنعتی
کمترین قیمت بین گیربکس‌های صنعتی
شفت‌های عمود بر هم بیشترین میزان Backlash
تعمیر و نگهداری آسان
ابعاد کوچک و فشرده شوک‌پذیری پایین
قابلیت نصب در حالت‌های مختلف
بازه نسبت تبدیل گسترده
گیربکس هلیکال
گیربکس هلیکال
مزایا معایب
استفاده از دنده‌های مورب یا هلیکال ابعاد نسبتاً بزرگ
زاویه شفت‌های مختلف: مستقیم، ۹۰ درجه، موازی
بیشترین راندمان هزینه بالا
شوک‌پذیری بالا
تحمل گشتاور بالا
بازه نسبت تبدیل گسترده تعمیر و نگهداری سخت
لقی بسیار کم
میزان صدای پایین در حین کار
گیربکس خورشیدی
گیربکس خورشیدی
مزایا معایب
زاویه شفت‌های مختلف: مستقیم، ۹۰ درجه ابعاد نسبتاً بزرگ
راندمان بالا
شوک‌پذیری بالا هزینه زیاد
تحمل گشتاور بالا
بازه نسبت تبدیل گسترده
لقی کم تعمیر و نگهداری سخت
دقت بالا
امکان کاهش سرعت تا کمتر از ۱ دور در دقیقه (چند استیج کاهنده)
گیربکس سایکلو
گیربکس سایکلو
مزایا معایب
راندمان بسیار بالا قیمت بسیار بالا
بیشترین شوک‌پذیری
کمترین لقی دسترسی سخت به قطعات
بیشترین تحمل گشتاور
استفاده از بلبرینگ‌های گریز از مرکز به‌جای چرخ‌دنده محدودیت در زاویه شفت‌ها
کمترین میزان صدا
سایر مشخصات فنی گیربکس‌های صنعتی که باید هنگام انتخاب آن‌ها در نظر گرفت، عبارت‌اند از:
سایز گیربکس: هر سایز گیربکس ظرفیت گشتاور مشخصی دارد و باید بر اساس توان موتور انتخاب شود.
نسبت تبدیل گیربکس: نسبت تبدیل مشخص‌کننده میزان کاهش یا افزایش دور موتور در خروجی گیربکس است. در همین راستا مقاله محاسبه گشتاور و نسبت تبدیل در گیربکس صنعتی را مطالعه فرمایید.
سرعت خروجی گیربکس: باتوجه‌به سرعت موتور و نسبت تبدیل گیربکس، می‌توان گیربکسی با سرعت خروجی مناسب کاربرد انتخاب کرد.
گشتاور خروجی گیربکس: گشتاور خروجی واقعی، از حاصل‌ضرب گشتاور در فاکتور سرویس به دست می‌آید
سرویس فاکتور: گشتاور خروجی به‌تنهایی بیانگر قدرت یک گیربکس نیست؛ در واقعیت عوامل متعددی بر عملکرد گیربکس اثرگذار بوده و به آن‌ها فاکتورهای اصلاح‌کننده یا فاکتور سرویس می‌گویند. از جمله این فاکتورها می‌توان به شوک و ارتعاشات، مدت‌زمان کارکرد گیربکس، تعداد دفعات روشن/خاموش‌شدن موتور و گیربکس، شرایط محیطی (دما، گردوغبار) و … اشاره کرد.
راندمان: بازده گیربکس همیشه کمتر از 100% بوده و در توان اولیه ضرب می‌شود تا توان خروجی گیربکس محاسبه شود.
نحوه اتصال موتور و گیربکس: نحوه کوپل شدن موتور با گیربکس و گیربکس با تجهیز بعدی نیز از جمله مهم‌ترین عوامل انتخاب گیربکس است. به‌طورکلی موتور و گیربکس را می‌توان به‌صورت مستقیم، کوپلینگ، تسمه و پولی و دنده و زنجیر به هم متصل نمود.
مشخصات فنی هر گیربکس نیز مانند الکتروموتورها در پلاک یا کاتالوگ انتخاب گیربکس ثبت شده است. برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله پلاک خوانی گیربکس صنعتی مراجعه نمایید.
نتیجه‌گیری
انتخاب موتور گیربکس صنعتی مناسب برای یک کاربرد، فرایندی پیچیده بوده و به محاسبات دقیق و درنظرگرفتن عوامل مختلفی از جمله نوع موتور، توان، دور، گشتاور خروجی موتور، نوع گیربکس، سایز، نسبت تبدیل، دور خروجی، گشتاور، راندمان و … نیاز دارد.
در این مقاله به بررسی مهم‌ترین عواملی که در انتخاب موتور و گیربکس باید در نظر گرفت پرداخته و محاسبات لازم برای آن‌ها را نیز بیان کردیم. بهترین راه برای انتخاب موتور و گیربکس صنعتی، مشورت با افراد متخصص در این زمینه است؛ برای این منظور از طریق شماره‌تلفن 02191304300 با کارشناسان کالا صنعتی تماس گرفته و از مشاوره فنی رایگان این مجموعه بهره‌مند شوید.
خرید کالای صنعتی دست دوم چالش‌های خاص خود را دارد. تعیین قیمت، میزان کارکرد و سایر عوامل، می‌تواند دشوار باشد. الکتروموتور تک فاز دست دوم نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای خرید این کالا باید دقت زیادی به خرج دهید تا دچار اشتباه نشوید.
یکی از مهم‌ترین عواملی که به شما در خرید الکتروموتور تک فاز دست دوم کمک می‌کند، داشتن اطلاعات کافی در مورد این کالا است. اگر اطلاعات خود را در مورد الکتروموتور تک فاز آکبند افزایش دهید، احتمالا مشکلات کمتری برای خرید الکتروموتور دست دوم این کالا خواهید داشت.
در اینجا چند نکته برای خرید الکتروموتور تک فاز دست دوم آورده شده است:
قیمت مناسب را در نظر بگیرید. قیمت الکتروموتور دست دوم باید با توجه به میزان کارکرد، شرایط ظاهری و فنی آن تعیین شود.
میزان کارکرد الکتروموتور را بررسی کنید. الکتروموتورهای با کارکرد بالا، عمر کمتری دارند و ممکن است زودتر خراب شوند.
شرایط ظاهری الکتروموتور را بررسی کنید. الکتروموتورهایی که دارای آسیب فیزیکی هستند، ممکن است دچار مشکلات فنی نیز باشند.
شرایط فنی الکتروموتور را بررسی کنید. این کار را میتوانید با کمک یک متخصص انجام دهید.
با رعایت این نکات، میتوانید خریدی مطمئن و رضایت‌بخش داشته باشید.
کالای معیوب نخرید
علاوه بر این نکات، باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که برخی از فروشندگان ممکن است کالای معیوب را با قیمت بسیار پایین به فروش برسانند تا شما خود آن را تعمیر و استفاده کنید. پیشنهاد میکنیم تا جای ممکن برای خرید الکتروموتور استوک به سراغ کالاهایی بروید که به‌صورت مشخص، کارایی لازم را به شما نشان دهد و مشکلی نداشته باشد.
3 نکته مهم برای انتخاب بهترین الکتروموتور استوک
الکتروموتور برند معتبر خریداری کنید
مقایسه قیمت و شرایط فنی الکتروموتور استوک
با افراد کارشناس مشورت کنید
به برند الکتروموتور استوک توجه کنید
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید برای خرید الکتروموتور استوک در نظر بگیرید، برند تولیدکننده آن است. برندهای ناشناخته ممکن است کارایی لازم را نداشته باشند و در صورت بروز مشکل، تعمیر آن‌ها دشوار و هزینه‌بر باشد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌شود برای خرید الکتروموتور استوک، به سراغ برندهای معتبر بروید. این برندها دارای خدمات پس از فروش و قطعات یدکی فراوان هستند و در صورت بروز مشکل، میتوانید به‌راحتی و با هزینه کمتری آن را تعمیر کنید.
مقایسه قیمت و شرایط الکتروموتور
با توجه به نوسانات قیمتی در ماه‌های اخیر، توجه به قیمت الکتروموتور استوک بسیار مهم است. بسیاری از فروشندگان، الکتروموتور دست دوم را با قیمتی نزدیک به الکتروموتور آکبند قیمت‌گذاری می‌کنند. درصورتی‌که اطلاعی از قیمت روز نداشته باشید، احتمالا شما هم فریب خواهید خورد. هر چند قیمت الکتروموتور استوک کاملا وابسته به میزان کارکرد، برند و موارد مختلف دیگر است؛ بااین‌حال بهتر است قیمت الکتروموتورهای آکبند و دیگر الکتروموتورهای دست دوم را داشته باشید تا بتوانید با قیمت مناسب این کالای صنعتی را خریداری کنید.
با افراد کارشناس مشورت کنید
هرچند برای خرید الکتروموتور آکبند هم نیاز به مشورت با افراد حرفه‌ای دارید؛ اما در خرید الکتروموتور استوک این نیاز بیشتر احساس می‌شود. افرادی که بتوانند به شما در زمینه سالم بودن یا درست کار کردن الکتروموتور دست دوم نظر بدهند و حتی اطلاعاتی هم در مورد قیمت داشته باشند. تنها در این صورت است که برای خرید این کالای صنعتی دست‌دوم دچار مشکل نخواهید شد. بسیاری از فروشندگان برای پنهان کردن عیوب الکتروموتور فروشی خود، با ترفند هایی در هنگام فروش، از برخی ترفندها استفاده می‌کنند. افراد حرفه ای و کارشناس می‌توانند این عیوب را تشخیص داده و از ضرر و زیان احتمالی شما پیشگیری کنند.
از کجا الکتروموتور استوک پیدا کنیم؟
سوال مهمی که بسیاری از افراد با آن مشکل دارند. شاید در گذشته مراجعه به برخی از فروشگاه‌ها کاری منطقی بود؛ اما امروزه با گسترش فضای دیجیتال، پیدا کردن الکتروموتور دست دوم در اینترنت کار ساده‌تری شده است. سایت ها و پلتفرم های آگهی، اولین و ساده ترین پلتفرم ها برای پیدا کردن الکتروموتور استوک هستند. بااین‌حال تخصصی نبودن این سایت ها و اپلیکیشن ها مثل دیوار و شیپور، ریسک خرید الکتروموتور استوک را افزایش می‌دهد.
خوشبختانه راه‌اندازی دیوار صنعتی در سایت «کالا صنعتی» باعث شده تا افرادی که قصد فروش الکتروموتور استوک دارند با مراجعه به این سایت، آگهی خود را ثبت کنند. خریدار الکتروموتور استوک نیز می‌تواند با مراجعه به این صفحه از سایت «کالا صنعتی»، انواع الکتروموتور دست دوم را مشاهده کرده و برای خرید آن اقدام کند. شاید هیچ پلتفرم تخصصی همانند دیوار صنعتی در «کالا صنعتی» نتواند نیاز شما برای پیدا کردن یک الکتروموتور استوک را برآورده کند. علاوه بر این میتوانید در همین سایت، با مراجعه به صفحه فروش الکتروموتور، قیمت‌های استوک و آکبند را با هم مقایسه کنید.
الکتروموتور استوک لوهر
خرید الکتروموتور تک فاز دست دوم
بهتر است توجه داشته باشید که الکتروموتور تک فاز دست دوم باید از فرد یا فروشگاهی مطمئن خریداری شوید. خرید الکتروموتور تک فاز از دیوار یا شیپور یا دیگر سایت‌های عمومی آگهی رایگان، نمی‌تواند آن‌قدرها اطمینان بخش باشد. اگر از یک دیوار صنعتی که به صورت تخصصی مشغول به ارائه کالای صنعتی دست دوم و نو است استفاده کنید، احتمالا خرید الکتروموتور دست دوم دقیق‌تری خواهید داشت. اگر در چنین سایت‌هایی امکان دسترسی به افراد متخصص در آن زمینه نیز وجود داشته باشد، بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.